Σίμος Οικονομίδης tempus fugit

Εκείνη πέρασε από δίπλα σου στο αναγνωστήριο, την ώρα που, ως συνήθως, κορόιδευες τον εαυτό σου ότι διαβάζεις. Μέτριο ανάστημα, απλό ντύσιμο, ίσια ξανθά μαλλιά με αφέλειες στο μέτωπο. Όμορφο μπούστο, στρογγυλοί σφιχτοί γοφοί, χάρη στην κίνηση. Κάποια σου θύμισε. Την Scarlett Johansson στο «Χαμένοι στη μετάφραση». Μια υποψία τελειότητας καρφώθηκε στον μετωπιαίο λοβό σου σαν υπερηχητικό βέλος μεσαιωνικού τοξότη. Δεν ξέρω να σου πω πώς ακριβώς έγινε, φίλε βάζω στοίχημα πως ούτε κι εσύ ο ίδιος ξέρεις πώς έγινε, αλλά ξαφνικά είσαι ερωτευμένος. Σε βρήκε κεραμίδα κατακούτελα πάνω εκεί που πάλευες φιλότιμα με τα βιβλία. Και τώρα το πρώτο που αντιλαμβάνεται ο μουδιασμένος σου εγκέφαλος είναι ότι έχει αλλοιωθεί η ροή του χρόνου. Οι στιγμές έπαψαν να είναι αδιάφορα μόρια νερού που σε προσπερνάνε ταχέως σχηματίζοντας τον ποταμό της ιστορίας – στον οποίο παρεμπιπτόντως έχεις μπει μέχρι τα γόνατα, αφού είσαι δεν είσαι είκοσι ετών ή κάπου εκεί γύρω. Οι στιγμές έχουν γίνει πλέον μικροσκοπικά κύματα που σκάνε πάνω σου για να δηλώσουν την ύπαρξή τους αλλά και για να σου προκαλέσουν πόνο. Σίγουρα καταφέρνουν να σε ξυπνήσουν, αν και αμφιβάλλω αν αυτό θα σου φανεί χρήσιμο, αφού, το ξέρεις κι εσύ, είσαι απίστευτα ικανός να οδηγείς σε έναν νέο λήθαργο κάθε νέο ξύπνημα. Αλλά αυτό το αφήνω στην άκρη, να το συζητήσουμε κάποια άλλη φορά. Ξέρω ότι δε σου είναι ευχάριστο, ούτε εμένα μου είναι, αλλά είναι η αλήθεια. Μπορείς να την αποφύγεις για λίγο, αλλά θα σε βρει, είναι θέμα χρόνου.

Ο χρόνος, λέγαμε, είναι μια περίεργη κατάσταση. Το καταλαβαίνεις καλύτερα τώρα που είσαι ερωτευμένος. Οι ονειροπολήσεις σου σε φέρνουν σε μια άλλη διάσταση, όπου χρόνος είναι πολύ πιο αργός και απαλός μαζί σου, κάτι σαν λευκό μετάξι που αιωρείται ανάμεσα σε ηλιαχτίδες. Μα ξέρω ότι έχεις γνωρίσει και πιο αργό χρόνο. Τον έχεις συναντήσει στα αμφιθέατρα της σχολής σου. Δεν υπάρχει τίποτα πιο αργό και βασανιστικό από μια βαρετή διάλεξη. Εκεί είναι που ο χρόνος σταματάει κυριολεκτικά. Μη φανταστείς κανένα αγχωμένο διπλοπαρκάρισμα με τα αλάρμ να αναβοσβήνουν. Μιλάμε για κανονική στάθμευση σε προκαθορισμένη θέση μέσα σε νόμιμο πάρκινγκ, με φύλακα, μπάρα που ανεβοκατεβαίνει και όλα τα έξτρα που συμπληρώνουν την εικόνα. Κι ενώ ο χρόνος πίνει νωχελικά φραπουτσίνο στην παραλία, εσύ βιώνεις την μια αιωνιότητα και μια σφαίρα της πιο βαρετής διάλεξης στην ακαδημαϊκή ιστορία. Είναι μια σκληρή εμπειρία για σένα, αλλά υπάρχει και ένα όφελος: έχεις κερδίσει πλέον το δικαίωμα να κοιτάς αφ’ υψηλού και με ένα χαμόγελο συγκατάβασης έως απαξίωσης καθέναν που θα σου τρίψει στα μούτρα ή ευγενικότερα θα υπονοήσει ότι «οι φοιτητές δεν εργάζονται σκληρά». Μεταξύ μας, ουσιαστικά έχουν δίκιο, αλλά, μεταξύ μας πάλι, αυτοί δεν έχουν πια ούτε τη μισή από την υπομονή που απαιτείται για να αντέξουν μια τόσο βαρετή διάλεξη. Άρα έχεις κάτι που δεν έχουν. Εδώ που τα λέμε, έχεις πολλά που δεν έχουν, αλλά, για να είμαστε δίκαιοι, έχουν και αυτοί μερικά που εσύ δεν έχεις. Ας το βάλουμε στην άκρη κι αυτό για μια μελλοντική συζήτηση.

Επιστρέφουμε στο χρόνο. Ας αφήσουμε τις περιστροφές και ας τα πούμε χύμα. Ο χρόνος δεν υπάρχει. Η έννοια του χρόνου είναι μια καλοστημένη απάτη. Αργά ή γρήγορα θα σε χτυπήσει η αλήθεια και θα νιώσεις καταληστεμένος. Ίσως όχι σήμερα ή αύριο. Αλλά σε πενήντα χρόνια από τώρα, πώς σου φαίνεται; Κοίτα, σε βλέπω τώρα να χαμογελάς υπεράνω, ασφαλής πίσω από τα είκοσί σου χρόνια και τόσο βέβαιος ότι αυτά που σου λέω είναι μακρινά όσο τα μαύρα σκοτάδια του Πλούτωνα τουλάχιστον. Καταλαβαίνεις, γι’ αυτό ακριβώς σου λέω ότι ο χρόνος είναι μια καλοστημένη απάτη και ότι κατά πάσα πιθανότητα θα βρεθείς καταληστεμένος. Γιατί, για ένα μεγάλο διάστημα της ζωής σου απολαμβάνεις την ψευδαίσθηση του απυρόβλητου και όταν κάποτε έρχεται η ώρα της αλήθειας, ω τι έκπληξη, δεν μπορείς πια να γυρίσεις πίσω ούτε να αλλάξεις το παραμικρό από όσα έχουν γίνει. Χαμογελάς ακόμα υπεράνω; Τι γνώμη έχεις για το χρόνο τώρα; Είσαι έτοιμος να του δώσεις μια γερή γροθιά στο στομάχι, αν ποτέ τον δεις μπροστά σου να παίζει ξέγνοιαστος με το καλαμάκι του φραπουτσίνο;

Έλεγα ότι ο χρόνος δεν υπάρχει. Εννοώ ότι δεν έχεις χρόνο, όσο και αν νομίζεις ότι έχεις. Νομίζεις ότι πενήντα χρόνια μπροστά σου είναι πολλά; Ρώτα αυτούς που είναι εβδομήντα ετών και θα σου πούνε πόσο πολλά είναι: Η ζωή μου όλη μια μέρα, παιδάκι μου! Μια μέρα; Δηλαδή; Δηλαδή πρωί, μεσημέρι, βράδυ, σχολάσαμε, καληνύχτα σας, τι δηλαδή; Είσαι ακόμα μαζί μου ή κοιτάζεις τις διαφημίσεις; Έλεγα ότι δεν έχεις χρόνο. Τρέξε να προλάβεις. Μόνο η δράση θα σε σώσει. Οι Λατίνοι έλεγαν carpe diem, που σημαίνει «άδραξε τη μέρα», και αυτό το μήνυμα εμείς, οι σημερινοί τριανταπεντάρηδες, το εμπεδώσαμε πριν από καμιά δεκαπενταετία, όταν μεσουρανούσε η ταινία «Ο κύκλος των χαμένων ποιητών» και είχαμε αρκούντως παραμυθιαστεί – όχι άδικα. Τώρα εγώ δεν έρχομαι να σου πω καμιά αφέλεια του τύπου να αρπάξεις ένα μπουκέτο λουλούδια και να γονατίσεις μπροστά στην κοπέλα που πέρασε από δίπλα σου στο αναγνωστήριο, για να γίνεις περίγελος στο γύρω φιλοθεάμον κοινό που περίμενε όλη τη μέρα μια τέτοια σκηνή για να φτιάξει διάθεση. Η ζωή θέλει πάθος αλλά και σύνεση. Σε ζεύγη έρχονται όλα. Για ισορροπία.

Η σύνεση λέει να χτίσεις σε βάθος χρόνου. Ξεχώρισε πέντε τομείς, τους πιο σημαντικούς για σένα. Ας πούμε, υγεία, οικογένεια, οικονομικά, σκοπός ζωής, ανθρώπινες σχέσεις (τυχαία σειρά). Άδραξε τη μέρα δε σημαίνει απαραίτητα να κάνεις σήμερα, εδώ και τώρα, κάτι θεαματικό σε έναν από αυτούς τους τομείς ή σε όλους. Μην απαιτήσεις από τον εαυτό σου να λιώσει στις ερωτικές εξομολογήσεις, να κερδίσει εκπληκτικά ποσά στο χρηματιστήριο και να σώσει εκατοντάδες παιδιά της Αφρικής, όλα μέσα στην ερχόμενη εβδομάδα, παράλληλα με τις εξετάσεις σου, στις οποίες εξάλλου θα αριστεύσεις. Η ζωή – είναι άδικο, συμφωνώ – σπάνια έως ποτέ δίνει παραστάσεις χολιγουντιανού ύφους και ήθους. Γι’ αυτό σου λέω, άσε καλύτερα τα επιτόπια ξεσπαθώματα, όπως κάνουν τα παιδιά, και δες σε βάθος, όπως κάνουν οι σοφοί. Άδραξε τη μέρα σημαίνει ξεκίνα σήμερα να χτίζεις. Μάθε από το χτες, απόλαυσε το σήμερα και επένδυσε στο αύριο. Αυτός είναι ένας τρόπος να εκμεταλλευτείς σωστά το χρόνο σου και να μη ληστευτείς.

Σε εκατό χρόνια από τώρα δε θα υπάρχουμε ούτε εγώ ούτε εσύ, ούτε η πανέμορφη κοπέλα του αναγνωστηρίου, ούτε κανείς από όσους γνωρίζουμε. Δεν είναι προς θλίψη, είναι προς δράση. Ο θάνατος θλίβει εκείνους που δεν γνώρισαν τη ζωή. Έρχεται να τους πει ότι δεν έχουν άλλο χρόνο και άρα δε θα τη γνωρίσουν ποτέ. Θλιβερό, ε; Αλλά για κείνους που ζουν, ο θάνατος είναι μια δεδομένη λεπτομέρεια που κάνει τη ζωή πιο ενδιαφέρουσα από ό,τι ήδη είναι. Μήπως σου πέφτουν βαριά όλα αυτά; Δεν πιστεύω να τα παρατήσεις, τώρα που κοντεύουμε στο τέλος! Έλα, κουράγιο, είσαι δυνατός, το ξέρω.

Έλεγα, λοιπόν, χτίσε σε βάθος χρόνου και ξεκίνα σήμερα να χτίζεις. Παράλληλα, φρόντισε να ανακαλύψεις το πάθος της ζωής σου. Μπορεί να μην σου το έχουν πει ξεκάθαρα, αλλά για κάποιο σκοπό είσαι σε αυτή τη Γη και όχι γιατί ένα σπερματοζωάριο σκόνταψε πάνω σε ένα ωάριο. Βρες τον σκοπό. Είναι για το καλό σου. Έχει πολλά να σου δώσει. Με πιστεύεις καθόλου ή άδικα κουράζομαι; Ετοιμάσου, τώρα, γιατί πρόκειται να σου πω κάτι επαναστατικό. Μη σοκαριστείς. Έτοιμος; Διαχώρισε τον εαυτό σου από τη μάζα! Η μάζα είναι θάνατος. Μην ξοδεύεις χρόνο σε ανούσιες καταστάσεις με ανούσιους ανθρώπους. Θα το μετανιώσεις όσο τίποτε άλλο, θα δεις. Αποστασιοποιήσου. Αν κάποιοι σε παρεξηγήσουν, κανένα πρόβλημα, παρεξήγησε τους κι εσύ. Ο κόσμος είναι γεμάτος από ψεύτικες θεωρίες, ιδέες, συμπεριφορές, ταινίες, μουσικές. Άρχισε να τις απορρίπτεις. Άρχισε να μορφώνεσαι, για να αποκτήσεις τα κριτήρια σύμφωνα με τα οποία θα τις απορρίπτεις. Δεν σε παίρνει να τα δεχτείς όλα, δεν έχεις το χρόνο. Ψάξε για καθαρές πηγές. Μπες σε δράση. Σήμερα. Ακόμα κι αν αυτό σημαίνει να διαβάζεις μια σελίδα από ένα καλό βιβλίο κάθε μέρα. Ψάξε για αληθινούς ανθρώπους. Υπάρχουν, είναι δίπλα σου, απλά σου κρύβουν το οπτικό πεδίο οι άλλοι, οι κάλπηδες. Δεν φαντάζεσαι τι πλεονέκτημα είναι να πορεύεσαι στο χρόνο συντροφιά με πραγματικούς φίλους. Δεν φαντάζεσαι πόσο μοναχική είναι κάθε άλλη περίπτωση. Γιατί νομίζεις ότι οι περισσότεροι ζουν με χάπια σήμερα;

Φαντάζομαι πως είναι πια αρκετά εμφανές: αυτό που θέλω να σου μεταδώσω είναι ότι δεν έχεις χρόνο. Δηλαδή, για να είμαστε ακριβείς, έχεις ελάχιστο. Και μη διαγράψεις αυτά που σου λέω, επειδή ίσως κάπου σου φάνηκε ότι το παίζω σοφός. Φίλε, δεν είμαι. Δεν μπορούσα να σου το ομολογήσω από την αρχή, γιατί δεν γνωριζόμασταν καλά, αλλά τώρα, μετά από 1396 λέξεις, η σχέση μας, πιστεύω, έχει περάσει σε ένα άλλο επίπεδο και θα σου το πω: είμαι ένας μικρός ανόητος. Όμως το θέμα δεν είμαι εγώ. Το θέμα είσαι εσύ. Και ο χρόνος σου. Ο τόσο λίγος. Αγάπησε τον σαν τελευταία ανάσα. Και αν, τελικά, σε τρώει τόσο πολύ να αρπάξεις το μπουκέτο με τα λουλούδια και να γονατίσεις μπροστά της, κάνε το κι αυτό. Άσκησε το συνταγματικό σου δικαίωμα να γίνεις περίγελος. Μόνο, να ξέρεις το γιατί το κάνεις. Να είσαι εσύ. Γιατί εσύ, είναι τεκμηριωμένο αυτό που σου λέω, είσαι πολύ περισσότερα από όσα νομίζεις. Άρχισε να το πιστεύεις. Σήμερα.

Είπαν για το χρόνο:

Αν ο γιατρός μου μου έλεγε ότι έχω μόνο έξι λεπτά να ζήσω, δε θα θρηνούσα. Θα έγραφα λίγο πιο γρήγορα.
ISAAC ASIMOV

Ποτέ δε θα βρεις χρόνο για οτιδήποτε. Αν θέλεις χρόνο, πρέπει να τον δημιουργήσεις.
CHARLES BIXTON

Εξακολουθώ να βρίσκω την κάθε μέρα πολύ σύντομη για όλες τις σκέψεις που θέλω να σκεφτώ, όλους τους περιπάτους που θέλω να κάνω, όλα τα βιβλία που θέλω να διαβάσω και όλους τους φίλους που θέλω να δω.
JOHN BURROUGHS

Ο χρόνος φεύγει, λέτε; Α, όχι! Αλίμονο, ο χρόνος μένει, εμείς φεύγουμε.
AUSTIN DOBSON

Μία από τις ψευδαισθήσεις της ζωής είναι ότι η τρέχουσα ώρα δεν είναι η κρίσιμη, αποφασιστική ώρα. Γράψε το στην καρδιά σου ότι η κάθε μέρα είναι η καλύτερη μέρα του έτους. Κανείς δεν πρόκειται να μάθει κάτι σωστά, αν δεν γνωρίζει ότι κάθε μέρα είναι Ημέρα Κρίσης.
RALPH WALDO EMERSON

Έχω παρατηρήσει ότι οι περισσότεροι άνθρωποι πηγαίνουν μπροστά στη διάρκεια του χρόνου που οι άλλοι σπαταλάνε.
HENRY FORD

Αν θέλεις να κάνεις καλή χρήση του χρόνου σου, πρέπει να μάθεις τι είναι αυτό που έχει τη μεγαλύτερη σημασία και μετά να τα δώσεις όλα σε αυτό.
LEE IACOCCA

Είναι πιο αργά από όσο νομίζεις.
ΚΙΝΕΖΙΚΗ ΠΑΡΟΙΜΙΑ

Τα περισσότερα αξιόλογα επιτεύγματα είναι αποτέλεσμα πολλών μικρών βημάτων που έγιναν προς την ίδια κατεύθυνση.
NIDO QUBEIN

Για μας τους φυσικούς η διάκριση μεταξύ παρόντος, παρελθόντος και μέλλοντος είναι απλά ψευδαίσθηση.
ALBERT EINSTEIN